Total Kalça Protezi

İlk kez 1960 yılında uygulanmaya başlanmış olan total kalça protezi ameliyatının çağımızın en önemli tıbbi başarılarından biri olduğu kabul edilmektedir. Günümüzde teknolojideki gelişmelerle uyumlu olarak gelişen protez teknolojisi total kalça protezi ameliyatının başarılı olma olasılığını arttırmıştır. Total kalça protezi ameliyatı dünyada en çok yapılan ameliyatlardan biridir.

Protez teknolojisinde çağımızdaki en önemli buluşlardan biri olan seramik yüzeyler aşınmayı neredeyse sıfıra indirmekte, böylelikle protezin ömrünü uzatmaktadır.

Hangi hastalıklar total kalça protezi gereksinimini ortaya çıkarır?

Kalça ekleminin birçok hastalığı total kalça protezi ameliyatı ile tedaviyi gerektirir. Bu hastalıklar sonucunda ortaya çıkan kalça eklemi bozuklukları ağrı ve hareket kısıtlılığına yol açarak yürüme, merdiven çıkma, oturup kalkma ve bazen kişisel hijyeni sağlamada belirgin zorluklara yol açarak günlük hayatı olumsuz yönde etkiler, ileri dönemlerinde insanların işe gitmelerini, hatta uyumalarını engeller. Bu hastalıklardan en sık rastlanılanları

  • Halk arasında kireçlenme diye de bilinen kalça ekleminin dejeneratif osteoartrozu
  • Romatoid atrit gibi romatizmal hastalıklar sonucunda oluşmuş kalça eklemi harabiyeti
  • Bazı hastalıkların tedavisinde zorunlu olarak kullanılmış olan kortizon türevi ilaçların yol açtığı femur başı avasküler nekrozu isimli hastalık
  • Kalça ekleminin kırık ve çıkıkları sonucunda oluşmuş olan kalça eklemi harabiyetleri
  • Ülkemizde çok sık rastlanan doğuştan kalça çıkığı isimli sakatlığın yol açtığı ve erişkin yaşlarda ortaya çıkan kalça eklemi harabiyetidir.

Bunlar dışında daha az sıklıkla görülen, fazla alkol tüketiminden bir takım genetik geçişli hastalıklara kadar birçok hastalık total kalça protezi ile tedaviyi gerektiren kalça eklemi sorunlarına yol açabilmektedir.


Her iki kalçasında ileri evre artroz nedeniyle her iki kalçasına bir yıl arayla seramik-seramik protez yapılan 57 yaşındaki erkek hastanın ameliyat öncesi ve sonrası röntgenleri. Bu hastanın protezini ömür boyu kullanması beklenmektedir.

Sol kalçasında femur başı avasküler nekrozu olan ve total kalça protezi ameliyatı yapılmış olan 45 yaşında bir hastanın ameliyat öncesi ve sonrası röntgeni.

Kireçlenme gibi sorunların ortaya çıkma nedeni nedir? Bu hastalıkların protez dışında başka bir yöntemle tedavi edilmeleri mümkün değil midir?

Çift taraflı doğuştan kalça çıkığına bağlı kalça artrozu olan 42 yaşındaki kadın hastanın ameliyat öncesi ve sonrası röntgenleri. Çift taraflı protez yapılan hastanın sol kalçasındaki çıkık çok yüksekte olduğundan kısaltma da yapılmıştır.

Kalça eklemi sorunlarına yol açan en önemli nedenlerden birisi şişmanlıktır. Her insanın her eklemi yaşla birlikte doğal süreç içinde aşınır. Bu olağan bir süreçtir, tıpkı yaşın ilerlemesiyle birlikte saçların kırlaşması, cildin kırışması, gözlerin zayıflaması gibi. Şişmanlık bu doğal yıpranma sürecini son derece olumsuz etkiler, zaten aşınmakta olan eklem kıkırdağının çok daha hızlı aşınmasına yol açar. Şişmanlığın olumsuz etkileri özellikle doğuştan kalça çıkığının daha hafif bir şekli olan ve kalça displazisi, yani kalça ekleminde yeterince gelişmenin olmadığı durumlarda çok belirgindir. Bu hastalık doğumsaldır, kız çocuklarda ve ailesinde aynı hastalığı olan çocuklarda daha sık görülür ve erken tespit edildiğinde tam olarak tedavi edilmesi mümkündür. Bu nedenle yeni doğan her bebek kalça muayenesinden geçirilmelidir. Kalça sorunu olan her hasta mutlaka protez ile tedavi edilecek diye bir kural yoktur. Özellikle hastalıkların erken evrelerinde yeterli önlemler alınırsa protez dışı tedavilerle hastaları sağlığına kavuşturmak mümkündür. Bu nedenle hastaların sorunları olduğunda gecikmeden bir doktora başvurmaları doğru olacaktır.

Kalça protezi ameliyatına karar verirken hangi faktörler dikkate alınıyor? Hastanın yaşı, işi, sosyal yaşamı bu kararı verirken nasıl etkili oluyor?

Kalça protezine karar verirken en önemli faktör hastanın ağrısı ve bunun günlük hayatını nasıl etkilediğidir. Hastanın yukarıda da sözünü ettiğimiz şekilde günlük hayatını olumsuz yönde etkileyecek, engelleyecek kadar çok ağrısı varsa ve başka yöntemlerle tedavisi mümkün değilse protez ameliyatı yapılır. Bir diğer önemli faktör hastanın yaşıdır. Protezlerin belirli bir ömrü olduğu için çok zorunlu haller dışında bu ameliyatı çok genç yaşlarda yapmak doğru değildir. Kilo ameliyat kararında da önemli. Normal kilolarında olan hastalarda ameliyat sonrası rehabilitasyon daha kolay olduğu için şişman hastaların ameliyat öncesinde kilo vermelerini tercih edilir. Özellikle aktif iş veya sosyal hayatı olan insanlarda başka çaresi kalmamışsa protez ameliyatı şiddetle önerilir. Yaşanılan hayatın uzun olduğu kadar kaliteli ve konforlu olması da önemlidir. Bir insanın günümüzün özellikle büyük kentlerindeki aktif hayata katılamaması bir depresyon ve mutsuzluk kaynağıdır. Bu konuda ortopedistlerin sloganı “Hareket hayattır.” Bu nedenle iyi bir kalça protezi ameliyatı aynı zamanda ağrı ve hareket kısıtlanması nedeniyle ortaya çıkan ruhsal sorunların da çözümü olacaktır.

 

Her iki kalçada romatoid atrite bağlı kalça eklemi harabiyeti olan 45 yaşındaki kadın hastaya çift taraflı total kalça protezi ameliyatı yapılmıştır.

Protezin ömrü ne kadardır? Protezin ömrünü etkileyen faktörler nelerdir? Hangi malzemelerden yapılan protezler kullanılıyor? Protez seçilirken hangi faktörler dikkate alınıyor?

Protezlerde hem tasarım hem de malzeme açısından çok ciddi gelişmeler kaydedildi. Her hastaya, yaşa, vücut tipine, gerekli ameliyata uygun protez seçenekleri var. Eskiden yalnızca çelik ve polietilen denilen malzemeden üretilmiş protezler varken, şimdi titanyum alaşımları ve çok özel seramiklerden üretilmiş çok dayanıklı protezler kullanılıyor. Bu faktörler de protezlerin ömrünün uzamasını sağladı. İyi yapılmış bir protez ameliyatının ömrünün 20 yılın üzerinde olduğu söylenebilir. Ayrıca eskiyen protezleri de değiştirmek mümkün. Protezin ömrünü etkileyen faktörler arasında ameliyatın iyi yapılmış olması, hastanın kilosu, kemik kalitesi ve protezi ne kadar çok kullandığı ilk sıralarda. Ne yazık ki, genç ve daha aktif hastalarda daha yaşlı ve sakin bir hayat süren hastalara göre protezlerin daha çok yıpranmasına bağlı olarak ömür kısalabiliyor. Protez seçiminde hastanın yaşı, vücut tipi ve hastalığın kalça anatomisinde yaptığı bozukluklar göz önüne alınıyor. Daha genç hastalarda önlerinde uzun bir ömür olduğu için özel titanyum ve seramik bileşimi protezleri tercih ediyoruz.


Sağ kalçasında femur boynu kırığı nedeniyle seramik-seramik protez yapılan 62 yaşındaki kadın hastanın ameliyat öncesi ve sonrası röntgenleri. Bu hastanın protezini ömür boyu kullanması beklenmektedir.

Kalça protezi ameliyatı nasıl yapılır? Ameliyat ne kadar sürüyor?

Bu büyük ve özel bir ameliyattır. Sterilizasyon denilen temizliğe son derece önem verilen, havalandırma sistemi dahi özel olan, deneyimli bir ekibin çalıştığı özel ameliyathanelerde yapılmalıdır. Ameliyat sırasında hasta ya genel anestezi verilerek uyutulur ya da epidural anestezi denilen belden aşağısının uyuşturulması yöntemi uygulanır. Ameliyatın süresi yaklaşık 1 saattir. Ameliyat sırasında kalçadaki hastalıklı dokular çıkartılır ve yerine protez yerleştirilir.

  

Sağ kalçasında ileri evre artroz olan ve total kalça protezi ameliyatı yapılmış olan 60 yaşında bir hastanın ameliyat öncesi ve sonrası röntgeni.

Ameliyat sonrası hastanın hastanede yatış süresi nedir? Ameliyattan ne kadar süre sonra hasta yürür? Normal yaşamına dönecek hale ne zaman gelir?

Sol kalçasına 7 yıl önce protez değiştirme (revizyon) ameliyatı yapılan 55 yaşındaki kadın hastanın sağ kalçasındaki artroz nedeniyşe yapılan total kalça protezi sonrası röntgenler.

Genellikle ameliyat sonrasında hastanede yaklaşık 4 gün yatmayı gerektirir. Ameliyatın ertesi günü hasta ayağa kaldırılır ve yürütülür. Hastalar yaklaşık 1 ayda desteksiz ve yardımsız olarak tek başlarına yürüyebilir hale gelirler.

Kalça protezi sonrası komplikasyon riski var mıdır?


Sol kalçasına 25 yıl önce o zamanlar sık yapılan yöntemle çimentolu total kalça protezi yapılmış olan 70 yaşında erkek hastanın hem protezi gevşemiş hem de kalçası çıkık durumdaydı. Ayrıca çıkık nedeniyle 4 cm kısalığı vardı. Allogreft kemik, plak ve kablolar kullanılarak yapılmış olan protez değiştirme (revizyon) ameliyatı öncesi ve sonrası röntgenleri.

Her ameliyatta olduğu gibi kalça protezi ameliyatlarında da belirli riskler söz konusudur. Bunların en sık görüleni enfeksiyon riski yani mikroplarla oluşan iltihabi durumdur. Bunun oranı yüzde 1 kadardır. Bir diğer önemli komplikasyon bacaklardaki toplar damarlarda kan pıhtılarının oluşması nedeniyle olan tıkanmadır. Ancak bu komplikasyonlar hastaları korkutmamalıdır. Çünkü kalça protezi ameliyatı yapılacak hastalara ameliyat öncesinde mutlaka bu riskler açısından kan tahlilleri ve gerekirse daha ileri inceleme yöntemleriyle araştırmalar yapılmakta, ayrıca ameliyat sonrasında enfeksiyon riski açısından özel antibiyotikler, kan pıhtısı oluşmaması için de özel kan sulandırıcı ilaçlar kullanılmakta, böylelikle riskler en az düzeye çekilmeye çalışılmaktadır.

Kalça protezi uygulanırken hastanın yaşı tedavi planını ve iyileşme sürecini nasıl etkiliyor?

Çok ileri yaştaki hastaların iyileşme süreci biraz daha uzun olurken daha genç hastalarda ameliyat sonrasında iyileşme süreci daha kısa olmaktadır. Ancak, asıl önemli olan hastanın kronolojik yaşı değil, fizyolojik yaşıdır. Yani vücudunun, bünyesinin ne kadar sağlam olduğu. Bu açıdan şeker hastalığı, yüksek tansiyon, kalp hastalığı gibi faktörler önem taşımaktadır.

 
 

Sağ kalçasına 12 yıl önce parsiyel protez ameliyatı yapılmış olan hastaya protez eskimesi sonrasında değiştirme (revizyon) ameliyatı yapılmıştır.

Ameliyat sonrası hastaların nelere dikkat etmesi gerekiyor?

Ameliyat sonrasında hastaların dikkat etmesi gereken en önemli konu böylesine büyük ve özel bir ameliyattan sonra protezlerine özenle bakmalarıdır. Kilo almamaları, yüksek yerlerden atlamamaları, çok ağır yükler taşımamaları, yere oturmamaları, bağdaş kurmamaları ve alafranga tuvalet kullanmaları gerekir. Hor kullanmak protezin çabuk eskimesine yol açacaktır.